Pionieren en leren voor lokale groene energie

Dit artikel is afkomstig uit de publicatie ‘Veranderkracht, leren van natuurinclusieve pioniers’ van het Collectief Natuurinclusief

Dit artikel is afkomstig uit de publicatie ‘Veranderkracht, leren van natuurinclusieve pioniers’ van het Collectief Natuurinclusief.
De verhalen in dit magazine laten zien wat er mogelijk is als mensen hun schouders zetten onder verandering. Gedreven professionals uit allerlei sectoren delen hoe zij samenwerken met de natuur als een bondgenoot.

Jetske de Boer (Aeres) en Simone Sauren (Yuverta) reflecteren aan het eind van het magazine op de artikelen. Samengevat: veranderkracht zit niet alleen in de pionier maar ook in het systeem eromheen. Juist daarom zijn deze verhalen zo leerzaam voor onderwijsontwikkelaars, beleidsmakers, studenten en ondernemers.

Lees hier de hele publicatie

Tekst & foto’s: Kirsten van Valkenburg

Bijschrift bij hoofdfoto: Bart Nevels en Frits Verlinden net buiten Grashoek. Op de achtergrond drie varkenshouderijbedrijven van de coöperatie. 

De dorpsinwoners en vijf agrarisch ondernemers hebben de mogelijkheden verkend voor lokale, groene energie. Met zonnepanelen op alle staldaken en een mestvergister zou er voldoende elektriciteit en groen gas beschikbaar komen voor de agrarische bedrijven en het dorp.

Vanaf de allereerste bijeenkomst was de betrokkenheid enorm. Grashoeker Frits Verlinden is initiatiefnemer van het project: “Alle agrarisch ondernemers uit de wijde omgeving waren aanwezig, samen met veel dorpsbewoners. En toen wisten we nog niet eens waar het naar toe zou gaan.” Bart Nevels begeleidt het project: “Vertrouwen in een goede richting en in de samenwerking is cruciaal. De betrokkenheid is altijd gebleven, door verbinding te zoeken en zorgvuldig communiceren.”

Boerenwijsheid en beleidsgrenzen

Het hele traject is pionieren. Frits: “We moeten zelf uitzoeken hoe alles moet, maar daar krijgen we wel energie van.” Bart vult aan: “Wie moet ik benaderen voor kennis? Wie moet ik wel en niet laten aanhaken? We hadden sommige experts, denk ik, eerder moeten betrekken, dan was het misschien allemaal wat sneller gegaan. Zo hebben we vrij laat contact gezocht met een expert in mestvergisting. Die wist zoveel.”

Het is ook met en van elkaar leren. “Bij de agrarisch ondernemers is zoveel kennis en kunde aanwezig,” stelt Bart. “En passie. Ze willen echt het goede doen, denken innovatief en zoeken naar technische mogelijkheden. Dat hebben we altijd gerespecteerd; kom als buitenstaander niet meteen met een oplossing, maar luister, stel vragen en denk mee.”

Gemeente Peel en Maas en provincie Limburg zijn het gehele traject betrokken gebleven. “Bij de overheden zou ik graag wel wat meer durf willen zien,” ventileert Bart. “Steek je nek uit, ga een keer op je plaat. Sommige ambtenaren hebben dit wel hoor, die denken mee, zien potentie en oplossingen in plaats van beren. Maar uiteindelijk zijn ook zij gebonden aan een systeem.”

Sterke lokale gemeenschappen

Het project in Grashoek past Bart als een oude jas. “Ik geloof heel erg in het versterken van lokale gemeenschappen als de weg naar de toekomst. Dan gaat het over perspectief bieden, zelfredzaamheid en weerbaarheid. We hebben hier met een heleboel mensen van onderaf geprobeerd om concrete veranderingen voor elkaar te krijgen. Dat vind ik mooi, daar draag ik als Limburger in hart en nieren graag aan bij.”

"Ik ben ervan overtuigd dat sterke lokale gemeenschappen de weg naar de toekomst zijn."

Bart Nevels

Kennis blijft

Nog maar recent is het project helaas beëindigd, omdat een melkveehouder gaat deelnemen aan de stoppersregeling voor agrariërs. Eén van de varkenshouders heeft zijn bedrijf te koop gezet. Daardoor blijven er te weinig mogelijkheden over om voldoende lokale energie op te wekken. Frits: “Heel jammer, maar ik snap het. Ze kiezen voor zekerheid, dat kon ons project nog niet bieden. Maar de kennis is niet weg. We hebben een blauwdruk beschikbaar voor een plattelandsgemeenschap die ook met lokale energie en leefbaarheid aan de slag wil.”

"Ik ga er hoogstpersoonlijk voor zorgen dat dit plan niet onderin een la verdwijnt"

Frits Verlinden

Waardevol voor studenten

In het project is samengewerkt met studenten van Yuverta en HAS green academy. “Dat was heel leerzaam voor hen, met beide benen in de praktijk”, aldus Bart. “Ze hebben het meest geleerd rondom communiceren en het omgaan met verschillende groepen mensen.” Frits tipt: “Zorg dat docenten de vaardigheden hebben om studenten in praktijksituaties te begeleiden.”

Grashoek

Het dorp Grashoek heeft zo’n 1700 inwoners en is omringd door melkveebedrijven en varkenshouderijen. Inwoners en agrarisch ondernemers hebben in een coöperatie gewerkt aan een plan voor lokale, groene energie. Met zonnepanelen op staldaken en een mestvergister voor de productie van groen gas zouden de bedrijven en het dorp kunnen worden voorzien van elektriciteit en gas. De agrariërs werden gezamenlijk eigenaar van het mestvergistingssysteem, met de vergister bij één van de bedrijven.

Het plan zou een nieuw verdienmodel voor de bedrijven betekenen. Tegelijkertijd zou er minder stikstofemissie, minder geuremissie en minder zwaar vervoer door het dorp naar de bedrijven komen.

Het project is begeleid door Bart Nevels van Enter Next Level, een bureau dat zich focust op vraagstukken rondom duurzame energie, circulariteit en lokale economie. Frits Verlinden is initiatiefnemer en betrokken inwoner van Grashoek.

Bijschrift bij foto links: in de verte het dorp Grashoek, rechts één van de deelnemende melkveehouderijbedrijven.